Αστυπάλαια

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού είναι η Αστυπάλαια ή Χώρα, χτισμένη σε λόφο που εισχωρεί στη θάλασσα σχηματίζοντας δυο όρμους: το λιμάνι - Πέρα Γιαλό- και τον όρμο Λιβάδια. Στην κορυφή δεσπόζει το Κάστρο με τη σκούρα ντόπια πέτρα, από όπου ξεπροβάλλουν οι κατάλευκοι τρούλοι της Ευαγγελίστριας και του Αγίου Γεωργίου. Γύρω του κατάλευκα σπίτια με μπλε πορτοπαράθυρα και ξύλινα κάγκελα στα μπαλκόνια. Ανάμεσά τους, εκκλησίες και θολωτά εκκλησάκια. Στον αυχένα του λόφου, οκτώ ανεμόμυλοι, ξεχωριστό στολίδι της Χώρας. Πιο πέρα βρίσκεται το παραδοσιακό καφενείο και λίγο πιο πάνω το Δημαρχείο, από όπου ξεκινούν οι δυο βασικοί δρόμοι που φτάνουν μέχρι το Κάστρο. Ο καθένας οδηγεί σε μια ονομαστή εκκλησία, τη Μονή της Παναγιάς της Πορταϊτισσας προς τη πλευρά του Λιβαδιού και τη Μεγάλη Παναγιά προς την πλευρά του Πέρα Γιαλού.Οι πολυσχιδείς ακτές της Αστυπάλαιας δεν είναι παρά ένα αδιάκοπο παιχνίδι της στεριάς με τη θάλασσα. Στη μέση περίπου του νησιού η στεριά στενεύει τόσο πολύ που, μια λωρίδα γης μόλις 10 μέτρων, συνδέει τα δυο τμήματα. Το Στενό, όπως το λένε οι ντόπιοι, χωρίζει την Αστυπάλαια στο ανατολικό "Μέσα Νησί" και στο δυτικό "Έξω Νησί".Η Αστυπάλαια είναι ιδανικός τόπος για τους λάτρεις του ψαρέματος κάθε είδους αφού ο βυθός της είναι μοναδικός σε ποικιλία αλλά και ποσότητα αλιευμάτων.Οι οπαδοί του wind-surfing θα βρουν πραγματικά αυτό που ζητούν στο νησί.
Διαθέτει ακόμη γήπεδο ποδοσφαίρου (στο Τρίτο Μαρμάρι), γήπεδο μπάσκετ και Δημοτικό Γυμναστήριο.Στην Αστυπάλαια θα βρείτε μέλι θυμαρίσιο, "χλωρή" (τυρί), κοπανιστή, μυζήθρα σε καλαθάκι, "πουγκιά", ξεροτήγανα, λαμπρόπιττες, κιτρινοκούλουρα και ζαφορά. Υπάρχουν ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια για την φιλοξενία των επισκεπτών.
Επίσης λειτουργεί οικολογικό κάμπινγκ με όλες τις ανέσεις στο όμορφο φυσικό περιβάλλον του νησιού
(στο Β΄Μαρμάρι).
Το νησί συνδέεται ακτοπλοϊκά με κάποια νησιά της Δωδεκανήσου (Λέρο, Κάλυμνο, Κω, Νίσυρο, Ρόδο)
και με τον Πειραιά (τηλ. 210-4593000, 22430-61208, 22410-28888).
Με αεροπλάνο από την Αθήνα γίνονται τέσσερις πτήσεις το χειμώνα (διάρκειας 50 λεπτών)
ενώ το καλοκαίρι εκτελούνται καθημερινά δρομολόγια (210-3530000 και 22430-61665).
Μετακινήσεις στο εσωτερικό:
Λεωφορεία ή εκδρομικό σκάφος συνδέει τα χωριά, τις παραλίες και τα γύρω νησάκια.
Πρόθεμα περιοχής (22430)
ΔΗΜΟΣ: 22430 61206
ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ: 22430 61208
ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ: 22430 61222
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ: 22430 61444
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ: 22430 61207
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ: 22430 61412

ΙΣΤΟΡΙΑ
Κατά τη μυθολογία η Αστυπάλαια και η Ευρώπη ήταν κόρες του Φοίνικος και της Περιμήδης. Από την ένωση της Αστυπάλαιας με τον Ποσειδώνα γεννήθηκαν ο Αγροναύτης Αγκαίος και ο Βασιλιάς της Κω, Ευρύπυλος. Το νησί πρωτοκατοικήθηκε στα Προϊστορικά χρόνια.

Μεταξύ των κατοίκων του αναφέρονται οι Κάρες, οι οποίοι την ονόμασαν Πύρρα για το κόκκινο χρώμα της, και οι Μινωίτες. Την Ελληνιστική Εποχή υπήρξε λιμάνι-σταθμός των Πτολεμαίων της Αιγύπτου. Ανέπτυξε μεγάλη ναυτική δραστηριότητα και έγινε γνωστή χάρη στα πλούσια αλιεύματα ("ιχθυόεσσα") και τα άφθονα γεωργικά προϊόντα της. Για τα πολλά και μυροβόλα λουλούδια της και για τους καρπούς της οι αρχαίοι την αποκαλούσαν "Θεών Τράπεζα".

Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας τα λιμάνια του νησιού χρησιμοποιήθηκαν ως ορμητήρια κατά των πειρατών,
γι αυτό οι Ρωμαίοι παραχώρησαν στους κατοίκους πολλά προνόμια. Στους Βυζαντινούς χρόνους η έξαρση της πειρατείας άλλαξε την οικιστική δομή του νησιού, με την παρακμή των παράλιων οικισμών, τη μετακίνηση των πληθυσμών στο εσωτερικό και την ανέγερση κάστρων για προστασία. Μετά το 1204 περιήλθε στους Βενετούς και κυρίως στην οικογένεια Quirini - με εξαίρεση ένα μικρό διάστημα κατά το οποίο ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (1269-1310). Οι Quirini έμειναν κύριοι του νησιού μέχρι το 1537, όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Όπως όλα τα Δωδεκάνησα παρέμεινε στους Τούρκους έως το 1912 στη συνέχεια πέρασε στους Ιταλούς, Γερμανούς και Βρετανούς για να ενωθεί με την Ελλάδα το 1948.

ΧΩΡΙΑ

Ανάληψη ή Μαλτεζάνα: Παραθαλάσσιο χωριό με ωραία αμμουδιά βρίσκεται απλωμένο σε μικρή κοιλάδα στο Έξω Νησί. Το δεύτερο όνομα Μαλτεζάνα, παραπέμπει στους πειρατές που αλώνιζαν στο Αιγαίο και έβρισκαν καταφύγιο στους κλειστούς όρμους του νησιού. Ο παραθεριστικός οικισμός αγκαλιάζει τον όρμο με τον μακρύ μόλο, όπου αράζουν τα ψαροκάικα και φτάνει μέχρι τα περιβόλια και τα αμπέλια. Από εδώ εκδρομικά σκάφη σας μεταφέρουν σε παραλίες του νησιού και στα νησάκια Χονδρό, Λιγνό, Αγία Κυριακή, Κουτσομύτη, Σύρνα και Κουνούποι.

Λιβάδια: Παραθαλάσσιος οικισμός, απλωμένος σε εύφορη κοιλάδα, στο μυχό του ομώνυμου όρμου, τα Λιβάδια είναι ο ανθισμένος κήπος του νησιού. Τα περιβόλια με τις μανταρινιές, τις πορτοκαλιές και τα αμπέλια αλλά και τα σπίτια πνιγμένα στα λουλούδια, απλώνονται σε όλο το πλάτος και το μήκος της ρεματιάς, η οποία καταλήγει σε μια όμορφη παραλία.

Βαθύ: Είναι ένας πολύ κλειστός όρμος (περίπου 50μ.), που μοιάζει περισσότερο με λιμνοθάλασσα. Το Βαθύ έχει δυο μικρούς οικισμούς: το Έξω Βαθύ, που βρίσκεται στην είσοδο του όρμου και έχει μικρή σκάλα όπου δένουν τα καΐκια και το Μέσα Βαθύ, που είναι στο μυχό του κόλπου, με χωράφια, λίγα δέντρα και αμπέλια. Στο Βαθύ μπορεί να φτάσει ο επισκέπτης οδικώς διασχίζοντας βατό χωματόδρομο ή με βάρκα που εκτελεί τακτικά δρομολόγια από το κόλπο του Βαϊ.

Γύρω νησάκια:
Στα Νοτιανατολικά βρίσκονται τα νησάκια Χονδρό, Λιγνό, Αγία Κυριακή με το ομώνυμο εκκλησάκι, Κουτσομύτης με όμορφη παραλία και Κουνούποι. Μακρύτερα ξεπροβάλλουν οι Αδελφοί, η Σύρνα και τα Τρία Νησιά. Στα Δυτικά βρίσκονται τα νησάκια Κτένια, Ποντικούσσα, Οφιδούσσα και Κατσαγρέλι, ενώ στα Βόρεια τα Φωκιονήσια.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Τα Λουτρά του Ταλαρά στη Μαλτεζάνα, ελληνιστικά ψηφιδωτά, μοναδικά στον ελλαδικό χώρο, με χρώματα γαλαζωπά και κεραμιδιά και ενδιαφέρουσα σύνθεση με θέμα τις εποχές του χρόνου και τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου.
Το Μνημείο του γάλλου ναυάρχου Μπιγκόν, ηγέτη του αγώνα κατά των πειρατών στις αρχές του 18ου αι.
βρίσκεται κοντά στο Σχοινώντα.
Μνημείο Ηρώων έχει στηθεί στη Χώρα.
Λείψανα Μινωικού οικισμού και χαλάσματα Πύργου δεσπόζουν στη είσοδο του όρμου Βαθύ.
Λείψανα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (5ου αι.) με αξιόλογα ψηφιδωτά στη Μαλτεζάνα. Πάνω σε αυτά έχει χτιστεί το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, με ιωνικό κιονόκρανο στο υπέρθυρο. Στον περίβολο υψώνονται μονολιθικοί κίονες και βάσεις. Ο χώρος με το λιβάδι μπροστά, είναι θέση όπου ίσως υπήρχε ιερό της Άρτεμης.
Κάστρα
Το Βενετσιάνικο Κάστρο των Quirini, με οικόσημο της οικογένειας. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο οχυρωμένου οικισμού, όπου οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών δημιουργούν τείχος με μικρά παράθυρα για πολεμίστρες.
ΠΑΡΑΛΙΕΣ
Στον Πέρα Γιαλό θα βρείτε αμμουδιά και κρυστάλλινα νερά. Από εδώ με εκδρομικό σκάφος ή αυτοκίνητο μπορείτε να πάτε στις παραλίες Λιβάδια, Τζανάκι, Μουρά, Πάππου και Άγιο Κωνσταντίνο. Μακρύτερα θα συναντήσετε τις παραλίες Βάτσες, Καμινάκια, Άγιο Ιωάννη, Πάνορμο και Παχιά Άμμο. Επίσης, μπορείτε να κολυμπήσετε στο Δεύτερο και Τρίτο Μαρμάρι, στο Σχοινώντα, στο Καρέκλι, στη Βρύση, στις Πλάκες και στο Στενό. Με εκδρομικό σκάφος μπορείτε να επισκεφθείτε το νησάκι Κουτσομύτη με την όμορφη παραλία του.

ΤΕΧΝΕΣ ΜΟΥΣΕΙΑ
Μουσεία
Αρχαιολογικό Μουσείο στον Πέρα Γιαλό. Περιλαμβάνει ευρήματα από μυκηναϊκούς τάφους που αποκαλύφθηκαν στις περιοχές Αρμενοχωρίου και Σύγκαιρου, χάλκινα αντικείμενα και εργαλεία, αμφορείς και άλλα αγγεία, μολύβδινα βάρη (1375-1300π.Χ.), νομίσματα 4ου αι. π.Χ. Ακόμη, τμήματα αγαλμάτων και κεφαλές Κλασικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Εποχής, μαρμάρινες στήλες, ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες, πήλινα είδωλα, τμήματα ψηφιδωτών, χάλκινα αγαλματίδια, θωράκιο παλαιοχριστιανικής βασιλικής 6ου αι. από την περιοχή Αγρελίδι, καθώς και μαρμάρινο οικόσημο της οικογένειας Quirini (15ου αι.) Φωτογραφίες των σπηλαίων Νέγρου και Δράκου.
Βιβλιοθήκες
Η Ναρκίσσειος Δημοτική Βιβλιοθήκη

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
Εκδηλώσεις από τον Πολιτιστικό - Αθλητικό Οργανισμό του Δήμου Αστυπάλαιας με τοπικές ομάδες και συγκροτήματα διοργανώνονται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Περιλαμβάνουν θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις βιβλίου, μουσικές βραδιές, χορευτικά με παραδοσιακές φορεσιές. Τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί το Φεστιβάλ με τίτλο: "Στην Αστυπάλαια για τις Τέχνες και τον Πολιτισμό" (δυο κύκλοι εκδηλώσεων: καλοκαιρινός - χειμερινός) με μια σειρά από πολιτιστικές εκδηλώσεις με στόχο την προώθηση και διάδοση του πολιτισμού, την αναβίωση εθίμων και την ψυχαγωγία των κατοίκων και επισκεπτών της Αστυπάλαιας.

Πανηγύρια ,Γιορτές
Στις 2 Φεβρουαρίου, το πανηγύρι της Παναγιάς της Φλεβαριώτισσας το οποίο αποτελεί το χειμερινό ραντεβού των Αστυπαλαιωτών. Είναι ημέρα συνάντησης που γιορτάζεται με γλέντι, παραδοσιακούς χορούς, φαγητό και άφθονο κρασί.
Το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού γίνεται το Δεκαπενταύγουστο στην Παναγιά την Πορταϊτισσα (τριήμερο 14-16 Αυγούστου). Το πρώτο βράδυ, παραμονή της Παναγίας, μετά τον εσπερινό, γίνεται γλέντι στον περίβολο της εκκλησίας. Ανήμερα, έξω από την εκκλησία, μαγειρεύουν συνήθως "λαμπριανό" (αρνί γεμιστό). Καλεσμένοι όλοι οι επισκέπτες και φίλοι του νησιού. Την επομένη, τα "κουκάνια" - διοργανωτές ο Δήμος και ο Πολιτιστικός Οργανισμός- με αγώνες κολύμβησης, "γιαουρτοτάισμα" (με δεμένα μάτια ταΐζει ο ένας τον άλλον γιαούρτι) και "πετεινό" -δένουν έναν ψεύτικο πετεινό στην άκρη μιας ξύλινης κολόνας που έχουν αλείψει με γράσο.
Ο συναγωνισμός έγκειται στο ποιος θα φτάσει πρώτος στον κόκορα, περπατώντας επάνω στο γράσο !
Στις 4 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται περιφορά της εικόνας της Παναγίας της Πορταϊτισσας και των λειψάνων του οσίου Ανθίμου στη Χώρα με κατάληξη στο Δήμο και από εκεί στο σπίτι του "γιορταστή", όπου γίνεται αγιασμός και στη συνέχεια γλέντι.
Στις 8 Σεπτεμβρίου γίνεται το πανηγύρι της Παναγιάς του Θωμά στο Βαθύ, όπου προσφέρεται φαγητό και κρασί. Ακολουθεί γλέντι με νησιώτικους χορούς.
Τα πανηγύρια της Παναγιάς της Πουλαριανής στις 8 Σεπτεμβρίου και του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου.
Στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα στις 27 Ιουλίου και του Σωτήρα Χριστού στις 6 Αυγούστου προσφέρονται παραδοσιακά γλυκά και γίνεται μεγάλο γλέντι.

Ήθη και Έθιμα
Πέρα της αναβίωσης όλων των τοπικών πανηγυριών, χαρακτηριστικός της διατήρησης των τοπικών εθίμων είναι και ο παραδοσιακός "αστυπαλίτικος" γάμος, ο οποίος ξεκινάει την ημέρα του "στρωσίματος του νυφικού κρεβατιού" όπου συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού αλλά και όλο το νησί περνάει από το σπίτι των μελλόνυμφων με δώρα, ξεροτήγανα, παστέλι και "ασημώνουν" το νυφικό κρεβάτι με χρήματα και ρύζι -για να "ριζώσει" το ζευγάρι- και διασκεδάζουν με φαγητό και ποτό ως το πρωί. Το γλέντι ολοκληρώνεται την ημέρα του γάμου με τη συνοδεία του γαμπρού και της νύφης στην εκκλησιά από ντόπιους μουσικούς με βιολιά και λαούτα τραγουδώντας "παινέματα" για τους μελλόνυμφους στους σκοπούς της "τούρνας", που είναι το παραδοσιακό αστυπαλίτικο τραγούδι.

Κάθε χρόνο, στα πλαίσια του Πολιτιστικού Φεστιβάλ, πραγματοποιούνται εκθέσεις φωτογραφίας, βιβλίου, κινηματογράφου, ζωγραφικής κ.λ.π. είτε σε ιδιωτικούς χώρους είτε στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα "πολλαπλών χρήσεων" του Δημοτικού Σχολείου, η οποία χρησιμοποιείται και σαν συνεδριακός χώρος.
Εκτός της παραδοσιακής μορφής διασκέδασης που είναι τα πανηγύρια τα οποία αναβιώνουν με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια, στο νησί υπάρχουν bars, clubs, θερινό και χειμερινό σινεμά, εστιατόρια με τοπική και διεθνή κουζίνα, καφετέριες και παραδοσιακά καφενεία.

ΚΟΥΖΙΝΑ
"Πουγκιά" (τυρόπιτα με κοπανιστή και μέλι), γλυκά του κουταλιού (κυδώνι, σύκο, νεράντζι, περγαμόντο),
δίπλες και ξεροτήγανα, ραντιστά (φακές με ψιλοτριμμένο ζυμάρι και ξύδι), ντολμάδες (με αμπελόφυλλα,
λάχανο ή κολοκυθοανθούς), λαδοτύρι, μυζήθρα σε καλαθάκι, "χλωρή" (τυρί), ξυαλίνα (τύπος γιαουρτιού), αστακομακαρονάδα, χταποδοκεφτέδες, ψάρια, κατσίκι γεμιστό με ρύζι, συκωταριά ψιλοκομμένη και μπαχαρικά ("λαμπριανός"), κιτρονοκούλουρα (με χλωρή και ζαφορά), λαμπρόπιττες κ.λ.π

Σαντορινη Μυκονος Κρητη Κερκυρα NISYROS